Zubizarreta Jeans-ak hozkailuan

1. Auflage 2020
ISBN: 978-84-9868-583-1
Verlag: Alberdania
Format: EPUB
Kopierschutz: 0 - No protection

E-Book, Basque, 336 Seiten

Rakel banatzeko zorian dago. Orain arteko harremana urrunetik ikusteko beharra sentitzen du, ihesi alde egitekoa, nahi bada, eta EEBBetara joatea erabaki du, bidaia antolatu batean, beste 13 lagunekin furgoneta batean sartuta, New Yorketik San Frantziskoraino. Gauzak urrunetik ikusteko beharrak barrenak hustutzekoa ekarri dio, eta eguneroko bat idaztea erabaki du. Furgoneta barruan, ordea, bidaiak aurrera egin ahala, harremanak sortzen dira. Furgonetan ezer ez da dirudiena, jendeak ere bere hutsuneak ditu, eta norberaren izaerak besteenarekin egiten du talka. 14 pertsona elkarren deskubrimenduan ari dira etengabe bidaian zehar. Road movie bat baino zerbait gehiago da Zubizarretaren nobela; bidaiaren gorabeherekin batera, Rakelen baitako bilakaera eskaintzen da, zatika, irakurleak puzzlea osa dezan. Rakelen begirada da nagusi, bestela: oso estilo beroa, xaloa, eguneroko xehetasunei erreparatzen diena, amodio hutsunea betetzeko amodioa behar duena.

Patxi Zubizarreta (Ordizia, 1964). Gasteizen bizi da bertan euskal filologia ikasketak amaitu zituenetik. Helduentzat idatzi du -Jeansak hozkailuan, Hiru gutun Iruñetik, Joan-, baita gazte eta haurrentzat ere -Eztia eta ozpina, Atlas sentimentala, Xia Tenzinen bidaia miresgarria-, eta itzultzailea ere bada -Mirarien kalezuloa, Printze txikia, Malenkonia arabiar bat.

Autoren/Hrsg.

Zubizarreta, Patxi

Leseproben

1. Zulo batetik begiraturik, Mary Landfordek katu bat zikoina batekin jostatzen ikusten du. Zuloa Nork esan behar zidan Gutxien espero nuenean, Dabidek, nola esango nuke Orain dela hiru bat urte, egun batez Dabidi etxeko atea zabaldu, eta fardel batekin zetorrela ohartu nintzen. “Hara, eskultura bat ekarri dizut”, esan zidan. Hasieran ez nintzen gehiegi harritu: lanean bazuen lagun eskulturgile bat, etxean non ipini geratzen ez zi­tzaionean, noizean behin bere obrak oparitzen zizkiona. Baina fardeleko papera kentzean, ohi ez bezalako eskultura bat topatu nuen, aurrekoetatik oso desberdina zena. Nire haur denboran, eskolan, eskulanetarako buztinezko puska karratu batzuk erosten zizkiguten, material harekin gero geure gustuko irudiak sortzeko. Eta, egia esatera, Dabidek egun hartan ekarri zuen eskulturak, artelana baino gehiago, buztin puska karratu haietako bat zirudien. Hala ere, bereizgarri bat zuen: erdi-erdian, esku bildu baten tamainako zulo biribil bat zabaltzen zitzaion. Eta zuloak, alde batetik begiraturik, zirkulu perfektua osatzen zuen, nola esango nuke, laranja batenaren antzekoa; baina beste alderditik buztina kanporantza zabaltzen zen, zati ttikitan, zerbaitek buztin puska zeharkatu, eta, irtetean, materiala kanpo aldera lehertu izan balu bezala. “Gustatzen al zaizu?”, galdegin zidan Dabidek. Baina nik zer esan jakin ez, eta sorbaldak jasoz erantzun nion. “Eskultorea Smith & Wesson Stainless Steel M67 bat da, 38 kalibrekoa”, jarraitu zuen. Orduan nik, bekokia ilunduz, ezin izan nuen nire harridura ezkutatu. “Ziria sartu dizut: tiro froga bat besterik ez da. Beharrean, sarritan egiten ditugu horrelako ariketak. Bala batek giza gorputzean zelako txikizioa eragin dezakeen ikusteko, ez dago hori baino froga hoberik. Orain badakigu marka horretako pistola batek, sei bat metrotik tiro eginez gero, hori bezalako zulo bat sortuko lukeela zure gorputzean (ongi oroitzen naiz “zure” hitza erabili zuela, edo “lizukeela” bestela). Eta harrigarriena zera da: badirudi bala sartzen den aldean zuloa garbia izan behar dela, eta irteeran balak buztina kanporantza zabaldu behar duela. Baina muturrean dituen estrien eraginez, kontrakoa gertatzen da: balaren kontaktuarekin, buztina —edo haragia— sarrerakoan lehertzen da, irteera garbi baino garbiago utziz”. Dabidek hala proposaturik nahi izan zuelako, egongelan egokitu genuen eskultura zulodun hura eta, bistan dena, etxera etorritako lagunei, eskultore ospetsu baten obra zela esaten tematu zen, pasadizo batek, bigarren aldiz kontatzean, barregarritasun guztia galtzen duela ez baleki bezala. Denek besterik gabe sinetsi zuten, baina artean gure lagunak ziren Mirenek eta Koldok, biak ere institutuko irakasleak, iritzi hau gaineratu zuten: “Zulo horrek, hutsune zirkular horrek sekulako indarra ematen dio eskulturari”. Dabidek eta biok —barreari ezin eutsiz, ezin ukatuko dut— baiezko imintzioak egin genituen, eta artean gure lagunak zirenak joan bezain laster, irriz karkailaka lehertu ginen. “Azkenean arte galeria bat zabaldu beharko dugu”, amaitu zuen Dabidek. Alabaina, nola esango nuke, handik gutxira Dabidek egia osoa esan aitortu behar izan zidanean, egiaz tiro egin zidanean alegia, zuloa neuri sortu zidan eta, zabaldu zitzaidan hutsuneari erreparaturik, pistola batena baino gehiago kanoi batena zirudien. Egia esatera, nik ere halakoxe zuloa eragingo nion eskultura hura ezustean hartu, eta jaurti nionean, baina ez nuen jo, eta zulo bakarra neuri zabaldu zitzaidan, handi eta biribil, eta halako hustasuna uzten duen zulo bat, halako neurria duen zulo bat nekez itxi daiteke, nekez… Egunerokoa Ez nuen uste etxetik alde egiteko gai izango nintzenik, are gutxiago bakar-bakarrik eta orduko 951 kilometroko abiadan; ez nuen uste berriro eguneroko bat zirriborratzeko beharrizana sentituko nuenik; ez nuen uste adoleszentzian ikasitako poema hau oraindik ere hitzez hitz oroituko nuenik. Izena dut Mary Landford ene eskuak ttikiak dira ene oinak ttikiak dira ene ilea beltza da ene bularrak ttikiak dira ez naiz oso altua deskribatu naiz hogeita zortzi segundotan. Adoleszentzian, poema horixe kopiatzen nuen estreinatzen nuen eguneroko bakoitzean. Halakoetan, lehenengo lerroa besterik ez nion aldatzen: izena dut Rakel, Rakel Ameskoa, izan ere deskribapen hark ispilu batek baino hobeki islatzen baininduen orduan eta islatzen bainau oraindik ere. Baina gaur lehenengo lerroa ez ezik, bosgarrena ere aldatuko nioke: ene bularrak tititzarrak dira, izan ere, hilekoa jaitsi behar zaidan guztietan bezala, bular handitu hauek lehertzeko zorian baititut. Eta gaur, nork esan behar zidan, aspaldiko partez oroitu eta idatzi dut gogoko poema hori, Bruselako aireportuan erosi dudan koadernoan. Bozgorailuetatik New Yorkerako hegaldia hiru ordu eta erdiz atzeratu dela jakinarazi dutenean, kioskora jo dut aldizkari baten bila. Izenburuak ikusmiratzen ari nintzela, begiak honako honetara joan zaizkit: “Infidelitatea: bikotearen sukarra”. Eta hartu, ez hartu egon banaiz ere, batere zalantzarik gabe erosi egin dut nire arrangura obsesioa doi bat arinduko zelakoan, erantzun lagungarriren bat topatuko nuelakoan. Aldizkariak itxaronaldia eramangarriago egiten lagundu dit, baina hain zuzen ere infidelitatearen artikulua izan da, entretenitu baino gehiago, egonezina handitu didana. Guztiarekin, aldizkariarengatik ez balitz, orain ez nintzen lerro hauek idazten arituko, zeren, artikuluan aipatzen den oinaze afektiboa arin­tzearren (bai adierazpide hutsala nik senti­tzen dudana azaltzeko), biziki nabarmentzen baita eguneroko bat idaztearen balio terapeutikoa (horra beste adierazpide arranditsu bat). Eta horrexegatik itzuli naiz kioskora. Han koaderno ezin politagoak ikusi ditut, eta nire barrena askatzeko (zerikusirik ez bulegoko akta, agiri eta fakturekin) eta nire zuloa nola edo hala ixten laguntzeko, azal turkesa duen hauxe hautatu dut, politegia aukeran bertan idatziko ditudanak kontuan hartuz. Alabaina, aspaldian neure buruaz hainbeste idazten ez nuenez, orain bezala tarteka nekatu, eta begirada jaso behar izaten dut. Eta aurrena, hegazkineko leihatilaz bestaldeko ilunabar amaigabeari erreparatu diot, eta hurrena parez pare dudan telebistari. Pantailak eskaintzen duen informazioaren arabera, oraingo gure abiada orduko 960 kilometrora igo da, 10.100 metrotan gaude eta tenperatura zeropetik 44 gradukoa da. Eta datu horiek, buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino zeharkatu nauen hotzikara bat sortzearekin batera, gehiago areagotu dute nire barne hustasuna: ez, ez nuen uste etxetik bakar-bakarrik alde egiteko gai izango nintzenik. Bakardadea Gure amona zena, bazkalondoan sukaldea jaso, eta mahaira esertzen zen. Ukondoak bertan tinkatu, burua eskuineko eskuan pausatu, eta aurrena “Polikarpo!” hots egiten zuen, eta hurrena “Mix, mix, mix” xuxurlatu. Eta katua haize bolada leun baten antzera etortzen zitzaion, arin eta isil, eta amonaren lepo buel­tan etzaten zen. Eta katuak bere gorputzaren berotasuna eskaintzen zien amonaren hezur gogortuei. Eta katuaren sabelak, haizeak aira­tzen duen orbelaren marmarra bezalakoxea sentiarazten zion, gozo eta loeragile. Eta amona orduantxe geratzen zen lo, eta Polikarpo etorri ezean ez zuen kuluxkarik egingo. Esan gabe doa Polikarpo noiz edo noiz desagertu egiten zela, baina halakoetan amonak haren ondorengo katu nabar bat hartzen zuen, izen bera ezartzen zion eta neke askorik gabe erakusten zion bere usadio bitxia. Behin batez, ordea, katua hil, eta amonak ezin izan zuen haren ordezkorik aurkitu. Ez auzunean ez harago, ez zen Polikarporen ondorengorik geratzen; guztiak hilak edo batek-daki-nora alde eginak ziren. Bakarrik bizi zen amonari guk uste baino ezinbestekoagoa zitzaion katuaren laguntasuna, zeren harrezkero lo kuluxkak egiteari utzi, eta, laster, gutxien espero genuenean, betiko loak hartu baitzuen. Eta amonari Polikarpo bezala, niri ere ezinbestekoak zitzaizkidan Dabiden presentzia eta berotasuna; nik uste baino beharrezkoagoak haren esku-oinen epeltasun babesgarria neguko gau hotzetan —eta udako beroetan—, haren eskuen gertutasun epela bizitzan zerbaitek estutzen ninduenean edo, besterik gabe, haren gorputzaren berotasun hezea desio ninduenean… (zein gogorra zaidan horretaz guztiaz lehen aldian idaztea). Oin eta esku izoztuak berotuko dizkizun inor ez izatea; ipurmasail hotzak esku beroaz laztanduko dizkizun inor ez izatea; bizkarrean azkura izan, eta hatz egingo dizun inor ez izatea; “Polikarpo!” (edo “Dabid!”) hots egin, eta ondora inor ez etortzea; horra bakardadea zer den. Distantzia Etxeko giro itogarritik irten nintzen arratsalde batean, katedral berriaren inguruan zenbait jende gora begira topatu nuen. Nik ere begirada altxatu eta, gurutzean zein pinakuluetan pausaturik
—horrela esaten baldin bazaie—, hamar bat zikoina bistatu nituen. Gamarran, hiriaren kanpoaldean dagoen herrixkako habia ezagutzen nuen, elizdorrea errepidetik bertatik ikusten baita, baina hiri-hirian sekula ez nuen halakorik ikusi. “Gainerako hegaztiak baino lehenago elkartzen dira Afrikan negua igarotzera joateko”, entzun nion ikusle harrituetako bati. Eta uda hasiberri hartan nik negu minaren hotza nabaritu nuen neure baitan, eta bakardadearen hotzikara. Dabidena gertatu zenetik, etxezulo izateari utzi, eta, norako argirik gabe, hirian barrena ibiltzeko usadioa hartu...